Anesteziye Uygunluk Değerlendirmesi Nasıl Yapılır?
Anesteziye uygunluk değerlendirmesi, ameliyat öncesi dönemde hastanın genel sağlık durumunun, mevcut hastalıklarının ve risk faktörlerinin detaylı olarak incelenerek anestezi ve cerrahi işlemin güvenli bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla yapılan kapsamlı bir süreçtir. Bu değerlendirme anestezi uzmanı tarafından yapılır ve preoperatif değerlendirme olarak da adlandırılır.
Değerlendirme Aşamaları
- Hasta Öyküsünün Alınması (Anamnez): Hastanın mevcut şikayetleri, geçirdiği hastalıklar, düzenli kullandığı ilaçlar, alerjileri, sigara-alkol alışkanlıkları, ailede anesteziye bağlı sorun öyküsü ve önceki anestezi deneyimleri detaylı şekilde sorgulanır.
- Fizik Muayene: Hastanın genel fiziksel durumu değerlendirilir. Özellikle solunum yolu, kalp ve akciğerler dikkatle muayene edilir. Havayolu açıklığının değerlendirilmesi (zor entübasyon riskinin belirlenmesi için) son derece önemlidir.
- Laboratuvar ve Görüntüleme Tetkikleri: Hastanın yaşına, mevcut hastalıklarına ve planlanan cerrahi işlemin türüne göre gerekli görülen testler istenir. Bunlar arasında tam kan sayımı, kan biyokimyası (şeker, böbrek ve karaciğer fonksiyon testleri vb.), koagülasyon testleri, elektrokardiyografi (EKG) ve akciğer grafisi yaygın olarak yer alır. Ek risk faktörleri varlığında ekokardiyografi, solunum fonksiyon testleri gibi ileri tetkiklere başvurulabilir.
- Risk Sınıflandırması: Hastanın mevcut durumu, American Society of Anesthesiologists (ASA) fiziksel durum sınıflandırmasına göre derecelendirilir. Bu sınıflandırma, anestezi riskini standardize etmeye yardımcı olur.
- ASA 1: Sağlıklı hasta.
- ASA 2: Hafif sistemik hastalığı olan hasta.
- ASA 3: Şiddetli sistemik hastalığı olan, ancak hastalığı fonksiyonel kısıtlılığa yol açmayan hasta.
- ASA 4: Hayatı tehdit eden şiddetli sistemik hastalığı olan hasta.
- ASA 5: Ameliyat olmazsa hayatının son 24 saatini yaşayacak hasta.
Değerlendirmede Dikkat Edilen Önemli Faktörler
- Kardiyovasküler Sistem: Hipertansiyon, kalp yetmezliği, koroner arter hastalığı, ritim bozuklukları gibi durumlar anestezi yönetimini ve ilaç seçimini doğrudan etkiler.
- Solunum Sistemi: Astım, KOAH, uyku apnesi gibi hastalıklar solunum yolu ve akciğer fonksiyonlarını etkileyerek anestezi riskini artırabilir.
- Endokrin Sistem: Diyabet, tiroid hastalıkları gibi metabolik durumlar anestezi sırasında kan şekeri ve metabolik dengesizliklere yol açabilir.
- Böbrek ve Karaciğer Fonksiyonları: Bu organların fonksiyon bozukluğu, anestezik ilaçların vücuttan atılımını etkileyerek doz ayarlamasını gerektirebilir.
- Nörolojik Durum: Epilepsi, inme öyküsü veya diğer nörolojik hastalıklar değerlendirilir.
- İlaç Kullanımı ve Alerjiler: Kan sulandırıcılar gibi bazı ilaçların ameliyattan önce kesilmesi gerekebilir. Tüm ilaç ve madde alerjileri kayıt altına alınır.
- Hava Yolu Değerlendirmesi: Boyun hareketleri, ağız açıklığı, çene yapısı ve dişlerin durumu incelenerek zor entübasyon riski belirlenir.
Değerlendirme Sonrası Süreç
Değerlendirme sonucunda: - Hasta için en uygun anestezi tekniği (genel anestezi, rejyonel anestezi, sedasyon vb.) belirlenir.
- Ameliyat öncesi dönemde hastanın mevcut hastalıklarının optimizasyonu (örneğin, tansiyon veya kan şekerinin kontrol altına alınması) için gerekli önlemler alınır.
- Hasta, ameliyat günü aç kalma süresi (NPO) ve ilaçları hakkında bilgilendirilir.
- Hastaya anestezi süreci, olası riskler ve komplikasyonlar hakkında aydınlatılmış onam formu imzalatılarak bilgi verilir.
Sonuç olarak, anesteziye uygunluk değerlendirmesi, her hasta için bireyselleştirilmiş, titizlikle yürütülen ve ameliyatın güvenliği açısından hayati önem taşıyan bir süreçtir.
|
